Saltar ao contido

Deuses celtas

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Este artigo fai unha breve descrición dos deuses e deusas da mitoloxía celta:

Descrición

[editar | editar a fonte]

Balar: Balar, Balor ou Bolar foi un deus irlandés que pertencía á raza dos xigantes Fomoré. Posuía un ollo na fronte e outro na parte posterior da testa, que era maligno e que habitualmente mantiña pechado. Cando o abría, a súa mirada era mortal para aquel en quen a fixase. Coñécese principalmente porque asasinou ó rei dos Tuatha Dé Danann, Nuada, e foi por mor disto que o seu neto Lug lle deu morte.

Morrigu: Mórrígan ou Morrigu, cuxo nome significa literalmente "A raíña das pantasmas", era unha deusa tripartita da guerra dos celtas irlandeses antigos que incitaba ós guerreiros a combater.
Colectivamente era coñecida coma Morrigu[1], pero as súas personalidades tamén eran chamadas: 1) Nemhain (pánico), de aspecto espantoso que adoptaba só cando se presentaba ante os que ían morrer; 2) Macha (batalla), que aparece baixo a forma dunha femia de corvo e 3) Badh, nome que deriva do protocelta bodbh, "cornexa", forma coa que incitaba ós guerreiros ó combate. Ela é comunmente coñecida por estar involucrada na Táin Bó Cúailnge, onde é ó mesmo tempo unha axudadora e un obstáculo para o heroe Cúchulainn. A miúdo é representada coma un corvo ou cornexa, aínda que podería adoptar moitas formas diferentes (vaca, lobo ou anguía).

Lugh: A difusión estendida do deus Lugh (aparentemente relacionado coa figura mitolóxica Lúgh en irlandés) na relixión celta susténtase polo gran número de lugares nos que aparece o seu nome, aparecendo polo mundo celta de Irlanda e a Galia. As máis coñecidas destas son as cidades de Lugdunum (a cidade francesa moderna de Lión), Lugdunum Batavorum (a cidade moderna de Leiden) e Lucus Augusta (a actual cidade de Lugo, Galicia); ademais a raíz Lug está presente en todo o Cantábrico, coma exemplo temos a tribo dos ástures de nome lugóns (que dá nome a unha pequena aldea, agora conurbación da capital asturiana) ou o termo lugas, que nas terras interiores de Cantabria se refire ós raios do sol que se coan entre as nubes. Lug é descrito nos mitos celtas coma un achegado á listaxe de divindades, e normalmente describese tendo a aparencia dun home novo. Aínda que é o deus máis importante da mitoloxía irlandesa, non é o deus supremo, senón o "deus sen función", porque as ten todas. Lug pertence ós Tuatha Dé Danann pola parte do seu pai, pero ós Fomoré pola parte da súa nai, e na segunda batalla de Mag Tured imponse coma caudillo dos Tuatha dé Danann e lévaos á vitoria, matando ó seu propio avó Balar, o do ollo pernicioso. O seu nome provén dunha voz indoeuropea que significa "branco", "luminoso", pero tamén "corvo", polo que este animal semella estar vinculado dalgunha maneira con el. Ten un aspecto solar, pero non é un deus do sol, pois esta función era feminina entre os celtas. As súas armas eran a xavelina e a fonda, e na Irlanda, unha foliada chamada Lughnasadh (irlandés moderno Lúnasa) conmemórase no seu honor[2].

Artigo principal: Lista de deuses celtas.

Esta táboa mostra algúns dos deuses celtas e romano-celtas mencionados anteriormente, en forma romanizada, así como os antigos nomes gauleses, británicos ou ibéricos, así como os do Tuatha Dé Danann e os personaxes do Mabinogion. Están dispostos para suxerir algunhas asociacións lingüísticas ou funcionais entre os deuses antigos e as figuras literarias. É escusado dicir que todas estas asociacións están suxeitas a continuas revisións e desacordos académicos. En particular, foi sinalado por eruditos como Sjoestedt que é inapropiado intentar encaixar as deidades celtas insulares nun formato romano como tales intentos distorsionan seriamente as deidades insulares.

Tradución
romana
Gaulish/Británico/
Celtibero
Galés Irlandés antigo
Apolo Belenus
Bormánico
Grannus
Beli Mawr Bel
Victoria Catubodua   Badb
    Brân Bran
Victoria Brigantia Brigid
  Cicolluis Cichol
Baco Cernunnos Amaethon  
    Dôn Dana
  Epona Rhiannon Macha
Vulcano Gobannos Gofannon Goibniu
Mercurio Lugus Lleu Lugh
Neptuno   Manawydan Manannán
Apolo Maponos Mabon Maccan
  Matronae Modron  
Lamiae Matronae Modron Morrigu
Victoria Nemetona    
Marte Nodens Lludd/Nudd Nuada
Hércules Ogmios Eufydd Ogma
Maia Rosmerta    
Hygieia Sirona    
Silvanus Sucellos   Dagda
Minerva Sulis
Belisama
Senuna
Coventina
Icovellauna
Sequana
   
Junones Suleviae    
Xúpiter Taranis Taran Tuireann
Marte Teutates    
Mercurio Viducus Gwydion  
  Nemedus   Nemed
  Crouga   Crom Cruach
Marte Neton   Neit
Marte Cnabetius (Cenabetius)[3]    
  1. Lebor Gabála Érenn §62, 64: "Badb and Macha and Anand... were the three daughters of Ernmas the she-farmer." "Badb and Morrigu, whose name was Anand."
  2. R. A. Stewart Macalister (ed/trans). 1941. Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland. Part IV. Irish Texts Society (Vol. XLI), Dublin.
  3. CIL XIII, 06572, CIL XIII, 04507, CIL XIII, 06455

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Delamarre, Xavier (2003). Dictionnaire de la langue gauloise. Paris: Editions Errance. 
  • Green, Miranda J. (2005). Exploring the world of the druids. London: Thames & Hudson. ISBN 0-500-28571-3. 
  • Green, Miranda (1986). The Gods of the Celts. Gloucs: Alan Sutton. ISBN 0-86299-292-3. 
  • Jufer, Nicole; Luginbühl, Thierry (2001). Les dieux gaulois : répertoire des noms de divinités celtiques connus par l'épigraphie, les textes antiques et la toponymie. Paris: Editions Errance. 

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]